Oʼzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan joriy 2023-yil 5-sentabrdan boshlab toʼlov tashkilotlariga transchegaraviy xalqaro tranzit operatsiyalari oʼtkazishni taʼqiqlash choralari koʼrilmoqda. Ushbu qaror Oʼzbekiston moliya tizimi va xususan fintex bozorini xalqaro savdo va moliya tizimidagi xatarlardan himoya qilishga qaratilgan boʼlib, bir qator asoslarga ega:

1) Oʼzbekiston toʼlov tashkilotlari xalqaro fintex bozorlarida (Rossiya, Qozogʼiston, boshqa MDH davlatlari, Yevropa va h.k.) moliyaviy xizmatlarni koʼrsatish uchun oʼsha davlat yoki iqtisodiy hududning moliyaviy regulyatori tomonidan berilgan litsenziyaga ega boʼlishlari kerak. Bu holat Oʼzbekiston Respublikasining “Toʼlovlar va toʼlov tizimlari” toʼgʼrisidagi qonunida ham eʼtiborga olingan boʼlib, ushbu qonunga asosan toʼlov tashkilotlari toʼlov xizmatlarini Oʼzbekiston Respublikasi hududida Markaziy bankning tegishli litsenziyasiga asosan yetkazib beradi. Toʼlov tashkilotlari chet el davlat benefitsiarlari tomonidan bajarilgan xizmat yoki tovarlar uchun toʼlov xizmatlarini yetkazib berish faoliyatini amalga oshirish uchun benefitsiar roʼyxatdan oʼtgan davlatning tegishli idoralaridan litsenziya olgan boʼlishi kerak.

2) Oʼzbekiston banklari tashqi iqtisodiy faoliyat bilan shugʼullanish huquqini beruvchi litsenziyani olishda Markaziy bank tomonidan qoʼyilgan talablarni bajarishlari shart boʼlib, bular asosan kadrlar, infrastruktura, ichki meʼyoriy hujjatlar, kapital yetarliligiga oid talablardan iborat va toʼlov tashkilotlarida odatda bu kabi talablarni bajarish imkoniyati mavjud emas. Xususan, jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga, terrorizmni moliyalashtirishga va ommaviy qirgʼin qurolini tarqatishni moliyalashtirishga qarshi kurashish toʼgʼrisidagi qonun hujjatlari talablari boʼyicha chet davlat benefitsiarlarini toʼliq identifikatsiyadan oʼtkaza olmaslik toʼlov tashkilotlari va umuman bank-moliya tizimi uchun xatarlarni keltirib chiqaradi.

3) Xalqaro miqyosdagi yirik moliyaviy tashkilotlar tomonidan shakllantirilgan sanksiyaviy roʼyxatlar va ulardagi oʼzgarishlarni doimiy monitoring qilib borish, sanktsiya qoʼllangan yuridik va jismoniy shaxslarning moliyaviy operatsiyalarini cheklashga oid talablarni bajarish keng miqyosdagi moliyaviy, texnologik va kadrlar bilan bogʼliq resurslarni talab qiladi va toʼlov tashkilotlari tomonidan ushbu talablarni bajara olmaslik umumiy Oʼzbekiston bank-moliya tizimiga nisbatan ishonchsizlikni keltirib chiqaradi.

Yuqoridagi holatlardan kelib chiqib, tijorat banklari Oʼzbekiston bank-moliya tizimini, uning ishtirokchilarini va aholini huquqiy asosga ega boʼlmagan tashqi iqtisodiy faoliyat natijasida yuzaga kelishi mumkin boʼlgan xatarlardan himoyalash yuzasidan Markaziy bank tomonidan koʼrilayotgan chora-tadbirlarni qoʼllab-quvvatlaydilar.

Shu bilan birgalikda, Oʼzbekiston hududidagi naqdsiz hisob-kitob tizimlari va ularning ishtirokchilarini, respublikamiz aholisi va bank-moliya tizimini moliyaviy xatarlardan himoyalash maqsadida tijorat banklari tomonidan mavjud qonunchilik va Markaziy bankning meʼyoriy talablariga qatʼiy rioya qilinishi, transchegaraviy operatsiyalarni amaga oshirishda xorijiy hamkor banklar bilan birgalikda jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga, terrorizmni moliyalashtirishga va ommaviy qirgʼin qurolini tarqatishni moliyalashtirishga qarshi chora-tadbirlarni muntazam ravishda amalga oshirib borishlari talab etiladi.