O'zbekiston Lizing beruvchilari uyushmasi tomonidan 2013 yil yakunlari bo'yicha O'zbekistonda lizing xizmatlari sektori sharhi tayyorlandi. Unda keltirilishicha, o'tgan yili lizingning asosiy kapitalga investitsiyalar tuzilmasidagi ulushi 2,8 foizni tashkil qildi. Shuningdek, YIM da ham lizing sektori hissasi 2012 yildagi 0,6 foizdan 2013 yil 0,7 foizga yetdi. Lizing portfeli ulushining YIM dagi ko'rsatkichi 2012 yilga nisbatan o'zgarmadi va 1,3 foizni tashkil qildi.

Ushbu sharhga muvofiq, o'tgan yili lizing xizmatlari hajmining o'sish sur'ati avvalgi yilga nisbatan 36 foizga oshdi. 2012 yilda bu ko'rsatkich 590,6 mlrd. so'mni tashkil etgan bo'lsa, 2013 yil yakunlari bo'yicha 805,2 mlrd. so'mga yetdi. Amalga oshirilgan lizing bitimlari 2012 yilga nisbatan 7026 tadan 6692 taga yoki 5 foizga kamaydi. Bunga «O'zqishloqmashlizing» (2013 yilda 4703 bitim, 2012 yilda 4940 bitim), «O'zmeliomashlizing» (2013 yilda 240 bitim, 2012 yilda 315 bitim) va «Mikrokreditbank» (2013 yilda 184 bitim, 2012 yilda 330 bitim) kabi lizing beruvchilar tomonidan tuzilgan bitimlar sonining qisqarishi asosiy sabablardan biri bo'ldi.

2013 yil yakunlariga ko'ra, lizing bitimlarning umumiy portfeli 1 trln. 511 mlrd. so'mga yetdi. Lizing operatsiyalarining 69,6 foizi lizing kompaniyalari tomonidan amalga oshirildi. Ularning orasida «O'zqishloqmashlizing» (271,5 mlrd. so'm), «O'zavtosanoatlizing» (65,9 mlrd. so'm), «O'zmeliomashlizing» (38,5 mlrd. so'm), «O'zbek Lizing Interneshnl» A.O. (36,2 mlrd. so'm) va «Artum Lizing Grupp» (20,9 mlrd. so'm) lizing kompaniyalari ichida bozorning eng yirik ishtirokchilari bo'ldi.

Ma'lumki, lizing sektorida banklar ham o'z ulushiga ega. 2013 yil yakunlari bo'yicha banklar orasida eng yirik lizing beruvchilari qatoridan «Asaka» bank (65,0 mlrd. so'm), «Ipoteka bank» (32,3 mlrd. so'm), «Qishlok Qurilish bank» (20,3 mlrd. so'm), «Mikrokreditbank» (16,2 mlrd. so'm) i «O'zsanoatqurilishbank» (15,9 mlrd. so'm) o'rin oldi.

Lizing xizmatlari bozori tahlili shuni ko'rsatkmoqdaki, fermer xo'jaliklari, sanoat, transport, qurilish sektori, shuningdek ko'chmas mulk sohasi korxonalari o'z faoliyatida ko'proq lizingdan foydalanmoqda.

O'tgan yil yakunlariga ko'ra, lizingga berilgan mulk qiymatida qishloq xo'jaligi texnikasi (37,5 foiz ) yetakchi ulushga ega bo'ldi. Uning qiymati esa 296,9 mlrd. so'mga teng bo'ldi. Shuningdek, avtotransport ulushi 24,8 foiz, ko'chmas mulk 16,3 foiz, texnologik uskunalar ulushi 21,4 foizdan iborat bo'ldi.

Bitimlarning hududlar bo'yicha taqsimlanishini ko'radigan bo'lsak, respublika bo'yicha lizing bitimlari taqsimoti deyarli bir tekisda bo'lib, faqat Toshkent shahri ulushiga jami lizing operatsiyalarining deyarli to'rtdan bir qismi, ya'ni 22,4 foizi to'g'ri kelmoqda. 2013 yilda hududlar kesimida lizing operatsiyalari hajmi bo'yicha shuningdek, Toshkent viloyati 10,1 foiz va Samarqand viloyati 9,7 foizlik ulush bilan yetakchilik qildi.

Mazkur sharhda lizing bozorining rivojlanish istiqbollari ham berilgan. Unga muvofiq, kelgusida lizing xizmatlari bozori yuqori o'sish salohiyatiga ega bo'ladi. Ekspertlarning ma'lum qilishicha, yildan-yilga lizing beruvchilar bozorida raqobat kuchayib, lizing xizmatlari sifati oshib bormoqda. Demakki, yaqin kelajakda lizing O'zbekiston innovatsion iqtisodiyotning barqaror rivojlanishini ta'minlab beruvchi istiqbolli vositalardan biriga aylanishi mumkin.

UzReport.uz